Antarctisch Schiereiland

Koude, grootse bergen, blauwe ijsschotsen en enorm veel wildlife

Motorschip Plancius Antarctica Antarctic Sound Wright Ice Piedmont
  • Motorschip
  • Plancius
  • Antarctica
  • Antarctic Sound
  • Wright Ice Piedmont
Bekijk foto's

De reisbeschrijving

​​​Ga mee aan boord op het motorschip Plancius om op ontdekkingsreis te gaan naar dit verrassende continent met de 11-daagse Antarctisch Schiereiland reis. Adembenemend, onwaarschijnlijk en ongelooflijk is de witte wereld van Antarctica. Een paradijs voor de natuurliefhebber en fotograaf! De ervaren en enthousiaste reisleiding aan boord vertelt u alles over de flora en fauna en de geschiedenis van dit gebied. De meer dan 20 eilanden hebben een vulkanische oorsprong. In de antarctische winter worden ze door het poolijs ingesloten en in het voorjaar weer vrijgegeven. Een bezoek aan 'het witte continent', is voor velen de grote droom die in vervulling gaat. Het overgrote deel van Antarctica gaat schuil onder een tot 4½ km dikke sneeuw- en ijslaag met prachtige gletsjertongen, die met grote regelmaat ijsbergen in allerlei formaten en vormen loslaten.

In de zomermaanden komen er kleine stukken land tevoorschijn waar de pinguïns en zeevogels kunnen nestelen. De reisperiode voor dit fantastische continent is van november tot en met maart. De ontdekking van Antarctica staat op naam van de Noor Roald Amundsen; op 14 december 1911 bereikte hij met zijn expeditie dit continent; ‘Glinsterend wit, stralend blauw, ravenzwart - in het zonlicht ziet het land eruit als een sprookje. Rijen spitsen en pieken vol scheuren, wilder dan enig land op aarde, ligt het daar, nimmer aanschouwd, nimmer betreden' Antarctica. Deze Antarctisch Schiereiland en South Shetland Islands expeditie cruise brengt u naar het hart van het Antarctisch Schiereiland, naar een landschap van koude, grootse bergen, blauwe ijsschotsen en enorm veel wildlife. Kom, en zie zelf de walvissen, zeehonden en duizenden pinguïns.

Route & activiteiten

De route van de reis tijdens de Antarctisch Schiereiland wordt hieronder beschreven. De getoonde route is een indicatie. Het programma kan afwijken, afhankelijk van de lokale ijs en weersomstandigheden, de beschikbaarheid van de landingsplaatsen en kansen om wilde dieren te zien. De uiteindelijke route wordt bepaald door de expeditieleider aan boord. Flexibiliteit is van essentieel belang voor deelnemers van expeditie reizen.

Dag tot dag beschrijving

  • Expeditiereis met het Motorschip Plancius

    • Nachten

      10

    • Maaltijden

      Volpension

    • Bijzonderheden

      Hutten op indeling mogelijk

    Motorschip Plancius

    Het Motorschip Plancius begon haar bestaan in 1976 als een onderzoeksschip voor de Nederlandse Marine en heette destijds "Hr. Ms. Tydeman". In juni 2004 werd ze ...

    Het Motorschip Plancius begon haar bestaan in 1976 als een onderzoeksschip voor de Nederlandse Marine en heette destijds "Hr. Ms. Tydeman". In juni 2004 werd ze uit de actieve dienst gehaald en in december 2006 gekocht door Oceanwide Expeditions en opgenomen in de Oceanwide vloot. In juni 2009 is het schip aan haar nieuwe taak als expeditieschip begonnen. Volledig gerenoveerd tot een schip dat comfortabel plaats kan bieden aan 116 passagiers, voorzien van een certificaat waaruit blijkt dat het aan de laatste veiligheidseisen voldoet en varend onder Nederlandse vlag. Het schip is comfortabel en mooi ingericht, maar is geenszins een luxe passagiersschip. De reizen naar de Arctische en Antarctische gebieden zijn en blijven in eerste instantie toch onderzoek- en ontdekkingsreizen waarbij er zoveel mogelijk tijd aan land wordt doorgebracht. Dit schip heeft alle capaciteiten om aan die eisen te voldoen.

    Motorschip Plancius heeft veel grote open dek ruimtes en op dek 3 kunt u zelfs het hele schip rond lopen. Dat biedt u volop mogelijkheden optimaal van de omgeving te genieten en natuurlijk van de dieren die worden gespot! Het schip is uitgerust met 10 Mark V zodiacs met een 40 HP 4-stroke buitenboord motor en 2 loopbruggen aan stuurboord waardoor een soepel verlopende zodiac excursie gegarandeerd is. Er is een restaurant tevens leeszaal aan boord en een ruime panorama lounge met bar en bibliotheek. Het uitzicht is hier fenomenaal! De internationale professionele 30 koppige bemanning bestaat onder andere uit 4 chefs, 1 purser, 1 barman, 2 expeditieleider, 5 gidsen en een arts.

    Technische gegevens
    Gewicht: 3175 ton
    Lengte : 89 meter (267 feet)
    Breedte: 14,5 meter (43 feet)
    Diepte: 4,8 meter (15 feet)
    Motoren: 3 x Diesel-Electric
    Snelheid: 10 - 12 knopen
    Vlag: Nederlandse
    Capaciteit: 108 passagiers
    IJs klasse: A3
    Bouwjaar: 1976
    Hutten: 53
    Zodiacs: 10

    De hutten aan boord
    4-persoons hutten (douche en toilet)
    Aantal: 4
    3-persoons hutten (douche en toilet)
    Aantal: 2
    2-persoons hutten (douche en toilet)
    Aantal: 37
    Superior hutten (douche en toilet)
    Aantal: 10

    Vertoon meer

    Vlucht Ushuaia - Amsterdam

    Norge Reiser zoekt de voor u beste vliegmogelijkheid uit qua prijs en tijd. Wij kunnen de aansluitende vluchten naar alle bestemmingen voor u regelen, wij werk ...

    Norge Reiser zoekt de voor u beste vliegmogelijkheid uit qua prijs en tijd. Wij kunnen de aansluitende vluchten naar alle bestemmingen voor u regelen, wij werken met de meeste luchtvaartmaatschappijen samen.

    Vliegtarief
    Het vliegtarief is een dagprijs, gebaseerd op de vluchttarieven zoals deze op de dag van boeking van toepassing zijn. Deze tarieven kunnen per dag veranderen, dus ook hoger worden. Dit is afhankelijk van het aantal geboekte passagiers. Bij boeking zullen we dan ook van de op dat moment geldende prijs uitgaan.

    Bagage
    De airlines hanteren verschillende regels omtrent ruim- en handbagage. Indien u uw eigen ski’s of huisdier mee wilt nemen dient u dit bij boeking aan ons door te geven. De kosten hiervoor zijn over het algemeen het gewicht van de mee te nemen extra’s voor de prijs van overbagage.

    Vluchtgegevens kunnen tussentijds wijzigen
    Het is zeer raadzaam om uw vluchtgegevens te controleren voordat u op reis gaat. De nieuwste informatie kunt u vinden op de websites van de diverse maatschappijen.

    Vertoon meer

  • Inschepen

    U gaat aan boord in Ushuaia op het zuidelijkste punt van Zuid-Amerika en vaart vervolgens door het Beagle kanaal. U vaart via deze schilderachtige waterweg gedurende de rest van de avond richting de Drake Passage.

    Ushuaia, Argentinië - Zuid Amerika

    Ushuaia is de zuidelijkste stad ter wereld, gelegen aan de zuidelijke kust van de provincie Vuurland, Antarctica en Zuid-Atlantische eilanden van Argent ...
    Ushuaia is de zuidelijkste stad ter wereld, gelegen aan de zuidelijke kust van de provincie Vuurland, Antarctica en Zuid-Atlantische eilanden van Argentinië, vlak aan het Beaglekanaal. Toen de eerste zeereizigers vanuit Europa door het Beagle-kanaal voeren en enorme kampvuren van de Indianen zagen, gaven ze het gebied zijn huidige naam. Sinds het toerisme naar Antarctica zo'n tien jaar geleden begon, is Ushuaia uitgegroeid tot een havenstad met 60.000 inwoners en het ligt prachtig gelegen tussen het brede Beagle kanaal en de eeuwig besneeuwde toppen en de Martial gletsjer in. Isla Navarino en het Chileense Isla Hoste liggen aan de overkant van de baai. Aan alle kanten tegen de berghellingen op staan er vrolijk gekleurde huizen in alle vormen en maten. Het lijkt erg op de bouwstijl van huizen uit Oostenrijk en Zwitserland. Er wordt behoorlijk gebouwd. Er staat echter ook nog een aantal karakteristieke woonhuizen uit de begintijd van Ushuaia. De benaming Ushuaia is afkomstig van de naam die de inheemse bewoners gaven aan de streek. Het eerste deel van de twintigste eeuw werd de stad opgebouwd rond de gevangenis voor zware criminelen. De Argentijnen volgden het voorbeeld van andere landen, die gevangenissen op een eiland bouwden (in dit geval het eiland Vuurland), zodat vluchten zo goed als onmogelijk was. De gevangenen werden te werk gesteld in de houtwinningindustrie rond de stad. Zij zijn uiteindelijk de kolonisten die de stad hebben opgebouwd.

    Museum
    Interessant is het Museo Maritimo. Tot 1947 was dit een gevangenis, tegenwoordig is hier een collectie van Nederlandse scheepsmodellen te vinden en kun je meer te weten komen over vroegere expedities naar 'het zevende continent'. Het museum bestaat grotendeels uit gevangeniscellen, waardoor je een beeld krijgt van hoe de zwaarste criminelen van het land hun tijd achter slot en grendel doorbrachten.

    Vertoon meer

  • Op zee

    Het schip zal in twee dagen de Drake Passage overvaren, waarbij u alvast het gevoel krijgt van een echte poolreiziger. Onderweg ziet u mogelijk al de eerste walvis die plotseling omhoog komt. Bij de Arctische Convergentie komen 2 oceaanstromingen samen, die een natuurlijke grens vormen. Vanaf dit punt veranderen zowel het zeeleven als het vogelleven rondom het schip, want dankzij de botsende stromingen komt er koud en voedselrijk water naar boven. Verschillende albatrossen, grijskopalbatrossen, wenkbrauwalbatrossen, roetkopalbatrossen, kaapse duiven en zuidelijke stormvogels zullen zich vrij plotseling laten zien.

    Drake Passage, Antarctica - Zuid Amerika

    Om bij Antarctica te komen dient men de Drake Passage over te steken. Bij de Drake Passage komen de Atlantische Oceaan, de Grote Oceaan en de Antarctisch ...

    Om bij Antarctica te komen dient men de Drake Passage over te steken. Bij de Drake Passage komen de Atlantische Oceaan, de Grote Oceaan en de Antarctische Oceaan samen en stuiten de warmere wateren uit het noorden op de koudere, zwaardere en minder zoute wateren uit het zuiden. Terwijl het koudere water zinkt ontstaat er een mix die voedsel aan het oppervlak brengt en het gebied zeer rijk maakt aan leven in zee. De Drake Passage is 400 zeemijlen breed en vrijwel eilandloos, wat de Arctische circumpolaire stroom de mogelijkheid geeft om als enige zeestroming rond de hele wereld te stromen. In de Drake Passage stormt het vaak en door hoge golven is het soms moeilijk begaanbaar voor schepen.

    Op weg naar het Antarctisch schiereiland vaart u door de Drake Passage. In dit gebied kunt u de grote albatros, grijskop albatros, de wenkbrauwalbatros, de roetkopalbatros, de kaapse stormvogel, de grijze stormvogel, het wilsons stormvogeltje, de blauwe stormvogel en de antarctische stormvogel zien. In de buurt van de zuidelijke Shetland eilanden, ziet u de eerste ijsbergen.

    Vertoon meer

  • Antarctica

    Grijze rots pieken, bestreken met dikke lagen sneeuw, torens van gebroken blauwwit ijs en wonderlijke dieren die zijn aangepast aan deze extreme omgeving, verwelkomen ons terwijl we dit haast onwereldse gebied binnenvaren. We bereiken de Gerlache Strait, een van de mooiste gebieden van Antarctica.

    Antarctisch schiereiland, Antarctica

    Het Antarctisch Schiereiland is het ‘warmste’ gedeelte van Antarctica. Hierdoor is dit gebied eerder en gedurende een langere p ...
    Het Antarctisch Schiereiland is het ‘warmste’ gedeelte van Antarctica. Hierdoor is dit gebied eerder en gedurende een langere periode te bereiken dan bijvoorbeeld de Rosszee. Het schiereiland is omgeven door veel eilanden, met daartussen vaarwegen zoals de Gerlachestraat en het door steile wanden omsloten Lemairekanaal. Regelmatig zullen hier walvissen te zien of te horen zijn. Op de eilanden broeden op ijs- en sneeuwvrije plaatsen Adélie-, ezels- en kinbandpinguïns en zuidpoolkippen. Zuidpooljagers zijn aan de randen van pinguïnkolonies te vinden. Op de stranden luieren pels- en Weddellrobben. Felgekleurde (korst)mossen en dikke groene moskussens zorgen voor verrassende effecten in deze witte wereld.
    Vertoon meer

    Danco Island, Antarctica ezelspinguin kolonie

    Danco Island ligt aan het eind van het Errera Kanaal, dichtbij Neko Harbour. Het is een relatief klein eiland, maar vanaf de top van het eiland heeft u ...
    Danco Island ligt aan het eind van het Errera Kanaal, dichtbij Neko Harbour. Het is een relatief klein eiland, maar vanaf de top van het eiland heeft u een spectaculair uitzicht op de gletsjers en de omliggende bergen. In het water rondom het eiland zijn vaak veel dwergvinvissen en bultruggen te zien. Op het eiland zelf leven ongeveer 1600 paren Gentoo pinguins.
    Vertoon meer

    Port Lockroy

    Port Lockroy is een natuurlijke haven langs de noordwestelijke kust van Wiencke Island, dat voor het Antarctisch Schiereiland ligt. Het is ontdekt in 190 ...

    Port Lockroy is een natuurlijke haven langs de noordwestelijke kust van Wiencke Island, dat voor het Antarctisch Schiereiland ligt. Het is ontdekt in 1904 en de haven is gebruikt voor de walvisjacht van 1911 tot 1931. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vestigde het Britse leger het Port Lockroy station op Goudier Eiland, dat in de baai ligt. Het station heeft tot 1962 gefunctioneerd als Brits onderzoeksstation. In 1996 is basis Port Lockroy gerenoveerd en nu is het een museum met een postkantoor.

    De helft van het eiland waarop Port Lockroy staat is toegankelijk voor toeristen. De andere helft is alleen bedoeld voor pinguins. Als bezoeker van het eiland kunt u een kaartje of een brief verzenden, maar ook een stempel in uw paspoort laten zetten als souvenir.


    Vertoon meer

  • Scenes van de Zuidelijk Shetlandeilanden

    De vulkanische South Shetland Islands zijn erg winderig en vaak gehuld in nevel en mist maar ze bieden een aantal subtiele genoegens. Zo is er een grote variëteit aan flora (mossen, korstmossen en bloeiende grassen) en fauna, zoals Ezelspinguïns, Kinbandpinguïns en Zuidelijke reuzenstormvogels.

    Deception Island is een zogenaamde subductie krater, die via een nauwe opening met de zee verbonden is waardoor er een natuurlijke haven is gevormd voor schepen. Het schip waagt zich via de spectaculaire Neptune’s Bellow in de krater. Hier vinden we in een vulkanisch maanlandschap een verlaten walvisvaarders station, warmwaterbronnen, duizenden Kaapse duiven, veel Kelpmeeuwen, Grote jagers en Zuidpoolsternen.

    Wilson stormvogeltjes en Zwartbuikstormvogeltjes hebben nesten in de ruïnes van het verlaten walvisvaarders station in Whalers Bay. Vaak bezoeken pinguïns en zeehonden de geothermisch verwarmde stranden.

    Als alternatief wordt eventueel Half Moon Island bezocht. Hier bevindt zich een grote Kinbandpinguïn kolonie en er liggen vaak Weddell zeehonden op de kust in de buurt van het meestal onbemande Argentijnse station ‘Camara’.

    Zuidelijke Shetlandeilanden

    De Zuidelijke Shetlandeilanden zijn een groep onbewoonde eilanden, ten noorden van het Antarctisch Schiereiland. Op de eilanden komen wel verschillende ...
    De Zuidelijke Shetlandeilanden zijn een groep onbewoonde eilanden, ten noorden van het Antarctisch Schiereiland. Op de eilanden komen wel verschillende dieren voor zoals: de ezelspinguïn, de kinbandpinguïn, de adeliepinguïn en een aantal macaronipinguïns. Zeedieren die in de wateren rondom de Shetlandeilanden leven zijn de krabbeneter, het zeeluipaard, de weddellzeehond, de vinvis, de bultrug en de zuidkaper.
    Vertoon meer

  • Op zee

    De weersverwachting voor de Drake Passage bepaalt hoe laat het schip uit Antarctica zal vertrekken, op weg naar Ushuaia. Onderweg wordt het schip weer gevolgd door een grote selectie van zeevogels.

    Drake Passage, Antarctica - Zuid Amerika

    Om bij Antarctica te komen dient men de Drake Passage over te steken. Bij de Drake Passage komen de Atlantische Oceaan, de Grote Oceaan en de Antarctisch ...

    Om bij Antarctica te komen dient men de Drake Passage over te steken. Bij de Drake Passage komen de Atlantische Oceaan, de Grote Oceaan en de Antarctische Oceaan samen en stuiten de warmere wateren uit het noorden op de koudere, zwaardere en minder zoute wateren uit het zuiden. Terwijl het koudere water zinkt ontstaat er een mix die voedsel aan het oppervlak brengt en het gebied zeer rijk maakt aan leven in zee. De Drake Passage is 400 zeemijlen breed en vrijwel eilandloos, wat de Arctische circumpolaire stroom de mogelijkheid geeft om als enige zeestroming rond de hele wereld te stromen. In de Drake Passage stormt het vaak en door hoge golven is het soms moeilijk begaanbaar voor schepen.

    Op weg naar het Antarctisch schiereiland vaart u door de Drake Passage. In dit gebied kunt u de grote albatros, grijskop albatros, de wenkbrauwalbatros, de roetkopalbatros, de kaapse stormvogel, de grijze stormvogel, het wilsons stormvogeltje, de blauwe stormvogel en de antarctische stormvogel zien. In de buurt van de zuidelijke Shetland eilanden, ziet u de eerste ijsbergen.

    Vertoon meer

  • Ontschepen

    De reis is ten einde gekomen. In de ochtend gaat u in Ushuaia weer van boord na het ontbijt.

    Ushuaia, Argentinië - Zuid Amerika

    Ushuaia is de zuidelijkste stad ter wereld, gelegen aan de zuidelijke kust van de provincie Vuurland, Antarctica en Zuid-Atlantische eilanden van Argent ...
    Ushuaia is de zuidelijkste stad ter wereld, gelegen aan de zuidelijke kust van de provincie Vuurland, Antarctica en Zuid-Atlantische eilanden van Argentinië, vlak aan het Beaglekanaal. Toen de eerste zeereizigers vanuit Europa door het Beagle-kanaal voeren en enorme kampvuren van de Indianen zagen, gaven ze het gebied zijn huidige naam. Sinds het toerisme naar Antarctica zo'n tien jaar geleden begon, is Ushuaia uitgegroeid tot een havenstad met 60.000 inwoners en het ligt prachtig gelegen tussen het brede Beagle kanaal en de eeuwig besneeuwde toppen en de Martial gletsjer in. Isla Navarino en het Chileense Isla Hoste liggen aan de overkant van de baai. Aan alle kanten tegen de berghellingen op staan er vrolijk gekleurde huizen in alle vormen en maten. Het lijkt erg op de bouwstijl van huizen uit Oostenrijk en Zwitserland. Er wordt behoorlijk gebouwd. Er staat echter ook nog een aantal karakteristieke woonhuizen uit de begintijd van Ushuaia. De benaming Ushuaia is afkomstig van de naam die de inheemse bewoners gaven aan de streek. Het eerste deel van de twintigste eeuw werd de stad opgebouwd rond de gevangenis voor zware criminelen. De Argentijnen volgden het voorbeeld van andere landen, die gevangenissen op een eiland bouwden (in dit geval het eiland Vuurland), zodat vluchten zo goed als onmogelijk was. De gevangenen werden te werk gesteld in de houtwinningindustrie rond de stad. Zij zijn uiteindelijk de kolonisten die de stad hebben opgebouwd.

    Museum
    Interessant is het Museo Maritimo. Tot 1947 was dit een gevangenis, tegenwoordig is hier een collectie van Nederlandse scheepsmodellen te vinden en kun je meer te weten komen over vroegere expedities naar 'het zevende continent'. Het museum bestaat grotendeels uit gevangeniscellen, waardoor je een beeld krijgt van hoe de zwaarste criminelen van het land hun tijd achter slot en grendel doorbrachten.

    Vertoon meer

    Vlucht Ushuaia - Amsterdam

    Norge Reiser zoekt de voor u beste vliegmogelijkheid uit qua prijs en tijd. Wij kunnen de aansluitende vluchten naar alle bestemmingen voor u regelen, wij werk ...

    Norge Reiser zoekt de voor u beste vliegmogelijkheid uit qua prijs en tijd. Wij kunnen de aansluitende vluchten naar alle bestemmingen voor u regelen, wij werken met de meeste luchtvaartmaatschappijen samen.

    Vliegtarief
    Het vliegtarief is een dagprijs, gebaseerd op de vluchttarieven zoals deze op de dag van boeking van toepassing zijn. Deze tarieven kunnen per dag veranderen, dus ook hoger worden. Dit is afhankelijk van het aantal geboekte passagiers. Bij boeking zullen we dan ook van de op dat moment geldende prijs uitgaan.

    Bagage
    De airlines hanteren verschillende regels omtrent ruim- en handbagage. Indien u uw eigen ski’s of huisdier mee wilt nemen dient u dit bij boeking aan ons door te geven. De kosten hiervoor zijn over het algemeen het gewicht van de mee te nemen extra’s voor de prijs van overbagage.

    Vluchtgegevens kunnen tussentijds wijzigen
    Het is zeer raadzaam om uw vluchtgegevens te controleren voordat u op reis gaat. De nieuwste informatie kunt u vinden op de websites van de diverse maatschappijen.

    Vertoon meer

Prijzen

Vanafprijs per persoon 1 - 11 februari 2023
4-persoonshut patrijspoort € 7.200
3-persoonshut patrijspoort Wachtlijst
2-persoonshut patrijspoort € 8.900
2-persoonshut raam € 9.300
2-persoonshut deluxe € 9.850
Superior € 10.550
Voorwaarden Ocean Wide
Oceanwide Expeditions heeft het recht om de afgesproken prijs te verhogen als zij te maken krijgen met onvoorziene prijsstijgingen (van bijvoorbeeld wisselkoersen, aanbieders van accommodaties, luchtvaartmaatschappijen, belastingen, havengelden en brandstofprijzen) die invloed hebben op de kosten van de reis. Als een prijsverhoging door Oceanwide Expeditions noodzakelijk wordt geacht, zijn zij verplicht om de betrokken klanten hierover schriftelijk te informeren, uiterlijk 60 dagen voor voor de vertrekdatum van de reis. Prijsverhogingen binnen 60 dagen voor de afvaartdatum zijn niet toegestaan. Als de prijsstijging hoger is dan 5% van uw totale reissom, heeft u het recht om uw reis kosteloos te annuleren.

Inclusief & Exclusief

Inclusief:
✓ Scheepsreis volgens programma incl. volpension, snacks, koffie en thee
✓ Alle Zodiac cruises, excursies aan wal en groepsactiviteiten gedurende de reis
✓ Alle lezingen en presentaties aan boord gegeven door een ervaren expeditieteam
✓ Gebruik van rubber laarzen en sneeuwschoenen
✓ Groepstransfer van het schip naar het vliegveld in Ushuaia (direct na ontscheping)
✓ Bagage transfer naar het schip op de dag van vertrek, in Ushuaia
✓ AECO vergoedingen en overheidsbelastingen
✓ Uitgebreide reisbeschrijving van Norge Reiser

Exclusief:
- Alle vliegtickets, of chartervluchten (tenzij anders aangegeven)
- Transfers naar het schip in Ushuaia
- Bagage-, annulerings- en persoonlijke verzekering (die verplicht is)
- Extra arrangementen voor en na de reis
- Aankomst- en vertrekbelastingen
- Paspoort- en visumkosten
- Alle verdere uitgaven van persoonlijke aard, zoals extra bagagekosten, gebruik van wasfaciliteiten of telecommunicatie en uitgaven in de bar
- De gebruikelijke fooi aan het eind van de reis voor stewards en ander personeel aan boord (richtlijnen zullen worden verstrekt)